معمولا کلمه چریکی، تداعی کننده مفهوم جنگ و درگیری است و زمانی که به کاربرده می شود تصاویری از شورش و نظامی گری را در ذهن متبادر می کند. به همین علت زمانی که آن را کنار کلمه بازاریابی قرار می دهیم، باعث سوال در ذهن بسیاری از مردم می شود و می خواهند بدانند که بازاریابی چریکی به چه معنای است.
بازاریابی چریکی روشی بسیار پرکاربرد در دنیای تجارت امروز است و سرشار از خلاقیت و نوآوری می باشد.درواقع بازاریابی چریکی یا پارتیزانی نوعی بازاریابی غیرمتعارف و کم هزینه است که برای کسب و کارهای کوچک بسیار مناسب می باشد.
در این مقاله تلاش شده است تا مطالب کاملی درباره تعریف بازاریابی چریکی یا پارتیزانی و تاریخچه آن، انواع، کاربردها، مزایا و معایب آن در اختیار خوانندگان قرار گیرد.
بازاریابی چریکی چیست؟
بازاریابی چریکی یا پارتیزانی که در انگلیسی به نام گوریلا مارکتینگ (Guerrilla Marketing) شناخته می شود، یک استراتژی تبلیغاتی است که بر روی تاکتیک های بازاریابی غیر متعارف و کم هزینه متمرکز می باشد که حداکثر نتیجه را می دهد. به عبارت دیگر یک استراتژی تبلیغاتی نامتعارف است که سعی می کند با حداقل هزینه مالی، بیشترین بازخورد را داشته باشد.
اصطلاح اصلی توسط جی کنراد لوینسون در سال 1984 در کتاب تبلیغات چریکی ابداع شده است. در واقع اصطلاح بازاریابی چریکی از جنگ چریکی الهام گرفته شده که نوعی جنگ نامنظم است و مربوط به استراتژی های تاکتیکی کوچکی است که توسط غیرنظامیان مسلح استفاده می شود. بسیاری از این تاکتیک ها شامل کمین ها، خرابکاری ها، یورش ها و عناصر تعجب آور است. بازاریابی چریکی دقیقاً مانند جنگ چریکی، در صنعت بازاریابی از همان نوع تاکتیک ها استفاده می کند.
این سبک تبلیغاتی در واقع نوعی استراتژی بازاریابی غیر متعارف را شامل می شود که بر انرژی بالا و تخیل متکی است. بازاریابی چریکی به معنای تعجب مصرف کننده است، تصور غیرقابل توصیفی را نمایان می کند و وزوزهای فراوان اجتماعی ایجاد می کند. گفته می شود که بازاریابی چریکی در مقایسه با اشکال سنتی تر تبلیغات و بازاریابی، تأثیر بسیار مهمی بر مصرف کنندگان دارد.
این نوع از بازاریابی معمولاً برای مشاغل کوچک که نیاز به دسترسی به مخاطبان زیادی دارند و همچنین به دنبال راه های کم هزینه اند، ایده آل و مناسب است. همچنین نیز توسط کمپانی های بزرگ در کمپین های مردمی مورد استفاده قرار می گیرد.
برای آشنایی با بازاریابی اینترنتی می‌توانید مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.
تاریخچه بازاریابی چریکی
تاریخ تبلیغات می تواند به 4000 سال قبل از میلاد مسیح برود، جایی که مصریان اولیه از پاپیروس برای تهیه پیام های فروش و پوسترهای دیواری استفاده می کردند. در مجموع تبلیغات و بازاریابی سنتی به آرامی در طول قرن ها توسعه یافته است، اما آنچه امروزه به عنوان تبلیغات و بازاریابی مد نظر است، از اوایل دهه 1900 آغاز و رونق یافته است.
در آن سال ها، هدف اصلی تبلیغات به تدریج از درگیر کردن مخاطب و سرگرم کردن او، به سمت ارائه اطلاعات در مورد محصول و خدمات یک شرکت حرکت می کرد. اهمیت این مسئله تا جایی بود که در سال 1960 کمپین های تبلیغاتی بر کانال های رسانه های جمعی مختلف از جمله رادیو و چاپ که هزینه های سنگینی برای آنها در پی داشت، تمرکز می کردنند.
تا اینکه برای اولین بار در سال 1984، بازاریابی به نام جی کنراد لوینسون اصطلاح رسمی و جدیدی را در کتاب خود با عنوان بازاریابی چریکی معرفی کرد.
جی کنراد لوینسون در کتاب خود، روش های منحصر به فردی برای جایگزین کردن با اشکال سنتی تبلیغات و بازاریابی ارائه می دهد. او هدف بازاریابی چریکی را استفاده از تاکتیک های غیر متعارف، کم هزینه و کسب اطمینان از دریافت بیشترین بازخورد ممکن را برای تبلیغات معرفی می کند. لوینسون معتقد است که که کمپین های تبلیغاتی باید شوکه کننده، بی نظیر، زیرکانه و حتی کستاخ باشند.
در ادامه اکثر مشاغل به ویژه مشاغل کوچک شروع به تغییر روش های تفکر خود کردند و به روشی کاملا جدید و کم هزینه به بازاریابی نزدیک شدند. در نتیجه، بسیاری از این تجارت ها برای بقای کسب و کار خود به تدریح به این روش روی آوردند و در نتیجه، تفکر و نگاهی کاملاً جدید نسبت به بازاریابی پیدا کردند. و اما مفهوم بازاریابی چریکی همچنان در حال توسعه و رشد است.
اصول اولیه بازاریابی چریکی
اشتباهی رایج در زمینه بازاریابی آن است که فکر میکنیم این فرآیند مربوط به آینده و مشتریان بعدی ما خواهد شد ولی در بازاریابی چریکی نیمی از زمان به مشتریان فعلی اختصاص داده می شود و جمع آوری اطلاعات در مورد آنها سنگ بنای فعالیت های بعدی شما خواهد بود. با فراموش کردن مشتریان گذشته و عدم جمع آوری اطلاعات دقیق و مناسب تمامی هزینه و انرژی صرف شده برای کسب آن مشتریان به هدر خواهد رفت.
بازاریابی چریکی در عمل فرصتی مناسب است تا به مشتریان خود کمک کنید که در حال و آینده خود موفق باشند، آنها می خواهند پول بیشتری در بیاورند، وزن کم کنند، جنس مخالف را جذب کنند، شرکت خود را بسازند، سالم تر باشند یا سیگار را برای همیشه ترک کنند. پس شما می توانید به آنها کمک کنید و راه مناسب برای رسیدن به اهدافشان را نشان دهید.
بازاریابی چریکی راه های جدیدی برای اندازه گیری و پیش بینی طرز رفتار افراد، تحت تاثیر قرار دادن افراد و آزمایش و تعیین کمیت و کیفیت تعیین می کند. همچنان که روانشناسان در مورد رفتار انسان ها به ما می آموزند بازاریابی را نیز باید در دنیای تجارت امروزی بعنوان یک علم شناخت. در تصویر زیر افراد می توانند ساعت ها را بر روی دست خود امتحان کنند.
بدون شک بازاریابی نوعی از هنر است، همانطور که نقاشی، نویسندگی، عکاسی، هنرپیشگی و موسیقی را بعنوان هنر می شناسیم، باید مجموعه ای از آنها که عموما در بازاریابی چریکی به کار گرفته می شوند را نیز هنر بنامیم. با این وجود کاری به جنبه علمی و هنری نداریم و هدف نهایی ما تجارت و کسب منافع خواهد بود. شاید تمامی این هنرها و علوم توسط یک بازاریاب چریکی و برای کسب منفعت بیشتر ایجاد شده باشند.
بازاریاب چریکی تاجری است که به دنبال هدف های از پیش تعیین شده مانند سود آوری بوده و برای رسیدن به آن از ابزاری غیرمتعارف بهره می برد. بازاریاب های چریکی خود را به به منابع عظیم مالی و بودجه های سنگین وابسته نمی کنند و در عوض خود را وابسته به خلاقیت و ابتکار فردی می دانند.
شما می‌توانید کتاب بازاریابی چریکی را با مراجعه به ادامه مطلب دانلود کنید.
کاربرد بازاریابی چریکی یا پارتیزانی
مشاغل بزرگ چگونه از بازاریابی چریکی استفاده می کنند؟
در ابتدا باتوجه به بودجه اندک بازاریابی چریکی، این نوع از بازاریابی مورد استقبال و استفاده مشاغل کوچک بود، اما این امر مانع از استفاده آن توسط مشاغل بزرگ نشده است.
شرکت های بزرگتر از بازاریابی چریکی یا پارتیزانی به عنوان مکمل کمپین های تبلیغاتی خود استفاده می کنند. برخی از بازاریاب ها اعتقاد دارند که وقتی برند های معروف از بازاریابی چریکی استفاده می کنند، استراتژی آنها در حقیقت چریکی نیست چراکه این شرکت ها از بودجه بالایی برخوردارند و همچنان در زمان انجام بازاریابی شرکت آنها معروف است.
استفاده از بازایابی چریکی برای کسب و کارهای بزرگ دارای ریسک زیادی است. در مواردی تبلیغات چریکی آنها می تواند شکست بخورد و به یک کابوس برای روابط عمومی این شرکت ها تبدیل شود. تجارت های کوچک تر می توانند با خیال راحتتر به بازاریابی پارتیزانی بپردازند چرا که مردم زودتر شکست تبلیغاتی آنها را فراموش می کنند.
یک نمونه ناموفق از بازاریابی پارتیزانی به فیلم Aqua Teen Hunger Force از شبکه Cartoon Network برمی گردد که به یک وحشت درون شهری منجر شد. شرکت بازاریابی چریکی مربوط به این پروژه پلاکاردهای LED یکی از کاراکترهای این این فیلم را در سطح شهر به طور پراکنده نصب کردند. این پلاکاردها در روز خاموش ماندند و در شب روشن شدند به خاطر شباهت این پلاکاردها به بمب مردم در سطح شهر وحشت کردند.
این برنامه نفدهای موافق و مخالف زیادی را از متخصصان بازاریابی دریافت کرد و شرکت سازنده و شرکت بازاریاب این پروژه مجبور به پرداخت دو میلیون دولار جریمه شدند.
هیچ کس نمی توانست تصور کند که شخصیت کارتونی Lite-Brite قصد دارد وحشت بمب را برانگیزد. اما وقتی احساسات را از آن خارج کنید، می بینید این یک کمپین واقعا ابتکاری بود. این چیزی است که مردم به خاطر خواهند آورد. بسیاری از برندهایی که با آنها سرو کار داریم قصد دارند با استفاده از عناصر رمز و راز برای ما کمپین های بازاریابی چریکی را انجام دهند. اما لازم است تا ابتدا به طور کامل با این نوع از بازاریابی آشنا و قبل از پیاده سازی آن از متخصصان این نوع بازاریابی مشورت های لازم را دریافت نمایند.
و اما یک نمونه موفق بازاریابی چریکی مربوط به شرکت کوکاکولا است.
این شرکت به کمک شرکت بازاریاب Definition 6 فیلم تبلیغاتی ماشین خوشحالی را طراحی کرد. در این ویدیو از یک دستگاه خرید اتوماتیک کوکا کولا که برای مشتریان خود بیشتر از یک نوشیدنی خنک می انداخت گرفته شده است. این کلیپ در دانشگاه سن جان در محله کویین نیویورک توسط پنج دوربین مخفی ضبط شده است.
این ویدیو به شکل ویروسی پخش شد و بیش از چهار و نیم میلیون نفر این کلیپ را در یوتیوب مشاهده کردند. این فیلم بیشترین نفوذ را در برزیل، مکزیک، ژاپن، و روسیه داشت.
مشاغل کوچک چگونه از بازاریابی چریکی استفاده می کنند؟
بازاریابی چریکی ممکن است راه حل مناسبی برای تجارت کوچک شما باشد. چرا؟ زیراهنگامی که به خوبی و درست اجرا شود، هم در اغلب موارد کم هزینه است و در عین حال به مخاطب هدف دسترسی بالایی پیدا می کند. همچنین می تواند به عنوان یک راه عالی برای متقاوت کردن شما از رقبایتان عمل کند. این کار باعث می شود که شما به عنوان شرکت یا یک کسب و کار در نظر مخاطبان خلاق و متفاوت به نظر آمده و اعتبار و شهرت شما افزایش یابد.
یکی از مشهورترین و موفق ترین نمونه های بازاریابی چریکی یا پارتیزانی برای کسب و کارهای کوچک مربوط به پروژه جادوگر بلر یا ویچ بلایر است. که توسط چند فارغ التحصیل فیلم سازی از دانشگاه فلوریدا با بودجه ای کم و یک دوربین انجام شد.
آنها وب سایتی را طراحی کردند و در آن این شعار را نوشتند:
در اکتبر سال 1994، سه دانشجوی فیلم سازی که برای ساختن یک فیلم مستند به جنگل های حوالی مری لند آمریکا رفته بودند ناپدید شدند. یک سال بعد، دوربین آنها پیدا شد.
پیش نمایشی که در شبکه براوو پخش شد توجه همه را به خود جلب کرد. تهیه کننده این برنامه از سازندگان این فیلم درخواست کرد که وب سایت جدیدی برای این فیلم طراحی کنند زیرا که تمرکز بازدید کنندگان سایت براوو از صفحه این فیلم باعث شده بود که برنامه های دیگر این شبکه کم تر به چشم بیایند.
انواع بازاریابی چریکی یا پارتیزانی
در بازاریابی چریکی انواع مختلفی وجود دارد. برخی از آنها عبارتند از:
- ویروسی
بازاریابی ویروسی یکی از انواع بازاریابی چریکی است. در این روش یک ویدئوی تبلیغاتی جالب و حتی غیر متعارف تولید کرده و آن را در شبکه های اجتماعی منتشر می کنند. مخاطبان با دیدن ویدئوی جذاب و باز نشر و به اشتراک گذاری آن، باعث بیشتر دیده شدن تبلیغات شما می شوند.
- مخفی
بازاریابی مخفی که نوعی از انواع بازاریابی پارتیزانی است، به صورت ناخودآگاه مخاطبان را به محصولات و خدمات شما جذب می کند. زمانی که یکی از افراد معروف در یک برنامه تلویزیونی و یا صفحه شخصی خود در یکی از شبکه های اجتماعی، در میان صحبت های خود نام برند شما را ذکر می کند و یا از محصولات برند شما استفاده می کند، مردم و به ویژه طرفداران شخص مورد نظر، جذب برند شما خواهند شد.
- محیطی
در بازاریابی محیطی سعی می شود که عواملی را در محیط جامعه به کسب و کار خود ربط داده و از آن ها برای خلاقیت در تبلیغات استفاده کنیم. در این روش اغلب از ابزار و اشیای موجود در سطح شهر، بزرگراه ها و به روشی خلاقانه برای تبلیغات استفاده می شود. برای تبلیغات محیطی می توان از روش های زیادی استفاده کرد.
- تجربی
بازاریابی تجربی نوعی بازاریابی چریکی است که با درگیر کردن مخاطب و تعامل با آن ها با استفاده از روش های غیر عادی، تجربه ای خوب برای آن ها به جا می گذارند. این کار باعث ماندگاری برند در ذهن مخاطب می شود و ممکن است مخاطب تجربه و حس خوب خود را برای دیگران نیز بازگو کرده و به این ترتیب برند شما شهرت و محبوبیت زیادی نزد افراد پیدا کند.
- بسته بندی تبلیغاتی
بسته بندی تبلیغاتی از دیگر روش های بازاریابی چریکی است که می توان با استفاده از بسته بندی های عجیب و یا استفاده از بسته بندی های برای تبیلغات، توجه مخاطبان را جلب کرد.
- کارت ویزیت
طراحی کارت های ویزیت غیر متعارف که علاوه بر اطلاعات ضروری مرتبط با کسب و کار شما، حقایقی را به سرعت و در یک پیام مختصر به مخاطبان منتقل می کنند، یکی از روش های بازاریابی چریکی است.
مزایای استفاده از بازاریابی چریکی
- کم هزینه بودن
مهم ترین مزیت استفاده از بازاریابی چریکی را می توان کم هزینه بودن آن دانست. در واقع با توجه به بازدهی این روش می توان هزینه های صرف شده برای آن را نادیده گرفت. بازاریابی چریکی نسبت به بازاریابی های سنتی بسیار کم هزینه است.
- یادآوری برای مخاطبان
بازاریابی پارتیزانی به دلیل غیر متعارف بودن، منحصر به فرد بودن و به وجود آوردن حس هیجان در مخاطب، می توانند بیش از سایر روش ها برند شما را در ذهن مخاطبان ماندگار کنند.
معایب استفاده از بازاریابی چریکی
- ایجاد سوء تفاهم
گاهی اوقات بازاریابی پارتیزانی به صورت ناخودآگاه سوء تفاهم ایجاد می کند. به عبارتی مخاطبان از تبلیغ نامتعارف برداشتی متفاوت از منظور شما خواهند داشت و یا این تبلیغات را نوعی ناهنجاری می دانند. با ایجاد یک سوء تفاهم، ضرر زیاد و جبران ناپذیری به برند خود وارد خواهید کرد. یکی از راه های اجتناب از به وجود آمدن این مشکل، این است که با مشاورین تبلیغاتی مشورت کرده و از توانایی ها و ابتکار آن ها کمک بگیرید.
- عدم توانایی بررسی و تجزیه و تحلیل نتایج
از دیگر معایب استفاده از بازاریابی چریکی ، عدم توانایی تجزیه و تحلیل نتایج تبلیغات است. در واقع شما نمی توانید بررسی کنید تبلیغ شما چه اندازه دیده شده، چه کسانی آن را پسندیده اند و چه افرادی با دیدن تبلیغات شما ، نظر منفی نسبت به برند شما پیدا کرده اند.
- غیر قابل تضمین
هیچ تضمینی برای تأثیر ایده های بازاریابی چریکی در توسعه کسب و کار وجود ندارد. زمانی که شما از شبکه های اجتماعی برای بازاریابی استفاده می کنید، اطمینان دارید که تبلیغات شما حداقل توسط تعدادی از مخاطبانتان دیده شود. اما احتمال اینکه تبلیغات شما به روش بازاریابی چریکی نادیده گرفته شود، زیاد است.
برای آشنایی کلی با انواع بازاریابی بر روی لینک کلیک کنید.
کلام آخر
اگر تصمیم به استفاده از بازاریابی چریکی یا پارتیزانی گرفته اید، باید بدانید که اگر تمایل به ریسک پذیری ندارید بازاریابی چریکی برای شرکت شما مناسب نیست. اما از طرف دیگر هم این نوع از بازاریابی سرشار از خلاقیت و نوآوری می باشد. در واقع نوعی بازاریابی غیرمتعارف و کم هزینه است که برای کسب و کارهای کوچک بسیار مناسب می باشد. و با کمی خلاقیت می توانید با کمترین هزینه یک کمپین تبلیغاتی متمایز داشته باشید.
