بامبوبافی

بامبوبافی یکی از صنایع دستی در استان گیلان است که به وسیله مواد اولیه از نی خیزران یا نی هندی (نوعی خیزران) به دست می آید و اولین بار همراه با تخم چای توسط کاشف السلطنه به ایران آورده شد است. در این مقاله قصد داریم شما را با بامبوبافی و تاریخچه آن آشنا کنیم. پس تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

هنر بامبو بافی و تاریخچه آن

بامبو بافی یکی از صنایع دستی زیبای چوبی و حصیری ایران است . بامبو، نوعی نی یا خیزران است که دارای قطر و ضخامت های مختلف ( از یک الی ده سانتی متر ) می باشد که در لیالستان لاهیجان و قاسم آباد رودسر و بیشتر مناطق شمالی کشور می روید و در رنگ های سبز، مشکی متمایل به قهوه ای، عنابی و زرد مایل به کرم دیده می شود. قدمت بامبو بافی در ایران حدود صد سال می باشد. اولین بار توسط کاشف السلطنه همراه با تخم چای وارد ایران شد. عده ای معتقدند صنعت بامبو توسط استادی چینی به نام ولتری از چین به لاهیجان شروع شد و با کمک استادان ایرانی بسط و گسترش یافت و اکنون لاهیجان به ویژه منطقه لیالستان از مهم ترین مرکز تولید بامبو می باشد. که در مرداب ها و اطراف رودخانه های لاهیجان و رشت که بسیار مرطوب است، می روید و محصولات آن هم جنبه تزیینی و هم جنبه کاربردی دارد.

آموزش بامبوبافی به سبک ژاپنی(کلیک کنید)

بامبو که در زبان فارسی به نی خیزران شهرت دارد، گیاهی است که در دامنه کوه ها و تپه هایی که دارای رطوبت ۶۵ تا ۹۰ درصد باشد روئیده یا کشت می شود. میزان رطوبت، حرارت موجود در منطقه و نوع خاک، تعیین کننده کیفیت و مرغوبیت بامبو بوده و هر چه میزان رطوبت و حرارت بیشتر باشد، کیفیت محصول نیز بهتر خواهد بود. این گیاه که تاکنون بیش از ۶۶۲ نوع آن شناخته شده دارای قطر و ضخامت های متفاوت است و در حال حاضر بهترین نوع بامبو در ژاپن، چین و به طور کلی کشورهای شرق آسیا و هند روئیده و کشت می شود و در ایران می توان لیالستان لاهیجان، علی آباد (در فاصله سخت سر و تنکابن)، قاسم آباد رودسر و تقریباً بیشتر نقاط شمال کشور را در زمره مساعدترین مناطق رویش بامبو به حساب آورد. در این مناطق بیشه های کوچکی وجود دارد که در فصل پائیز و اوایل زمستان، یعنی هنگام بریدن و قطع ساقه های بامبو از هر یک بین ۵۰ الی ۲۰۰ شاخه نی به دست می آید.

بامبو از چهار قسمت سطح داخلی (دارای پوشش نرم)، دیافراگم (متصل کننده بخش های ساقه به یکدیگر) میانه و پوشش رویه که بسیار سخت و دیرشکن است تشکیل شده. دیافراگم کاملاً فشرده بوده و آب در آن نفوذ نمی کند. بامبو معمولاً به رنگ های مختلفی مانند سبز، مشکی متمایل به قهوه ای، عنابی و زرد مایل به کِرم دیده می شود و اگر چه می توان مصارف زیادی بر آن قائل شد، ولی به طور کلی موارد مصرفش بیشتر محدود می شود به استفاده از آن برای تغذیه، بهره برداری به منظور تهیه کاغذ و اشیاء مختلف چوبی و سایر مصارف صنعتی، کاشت در اطراف باغ ها و مزارع جهت حفاظت محل.

هم اکنون استادکاران جوان ماهر به کار در این رشته اشتغال دارند. از بامبو محصولاتی نظیر شکلات خوری، میوه خوری، لوستر، کلاهک آباژور، جای نان، صندلی و انواع دیگر وسایل مصرفی در اندازه های مختلف تولید می گردد.

اگر به هنر حصیر بافی علاقه دارید می‌توانید مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.

نحوه تولید ظروف بامبو

برای تهیه یک ظرف بامبو ابتدا نئی را که قبلاً در انبار گذاشته شده و خشک شده است با اره نجاری به قطعات ۸۰ الی ۱۰۰ سانتیمتر در می آورند. اندازه این قطعات با توجه به محصولی که می خواهند تولید کنند متفاوت است. سپس با وسیله مخصوصی به نام داس آنها را از وسط بریده و به صورت نوارهای نئی در می آورند و به این نوارها را با وسیله ای که در اصطلاح محلی ماشین نامیده می شود به عرض مساوی در می آورند و پس از رنده کردن آماده بافت می نمایند. کار بافت معمولاً بر روی میزی که روی آن چند دایره به اندازه کف و ته ظرفی که می خواهند ببافند قرار دارد، انجام می‌شود.

صنعتگران ابتدا دایره کف ظروف را تهیه و سپس بدنه آن را می بافند. گاهی نیز برای وصل کردن برخی از قطعات به یکدیگر از مفتول های سیمی بسیار نازک استفاده کرده و با انبر دست معمولی آنها را به هم می پیچانند و در انتهای کار، تمامی اطراف نی را که معمولاً بزرگ و کوچک است با قیچی مخصوص که به شكل قیچی باغبانی است، برش می دهند تا نی ها یک اندازه شود و محصول شکل یکنواختی پیدا کند.

اگر در حوزه صنایع دستی فعالیت دارید و می‌خواهید برندسازی انجام دهید مقاله برندسازی صنایع دستی را مطالعه کنید.

یک محصول بامبو از نوع مرغوب باید دارای ویژگی های زیر باشد:

• رنگ آن طلائی متمایل به سفید باشد. قابل ذکر است که بامبوئی که رنگ آن سبز باشد نشان دهنده ی خشک نبودن آن بوده و احتمالاً سیاه می شود.
• شبکه هایی که بعد از بافت ایجاد می شود باید منظم و یک اندازه باشد.
• مفتولی که برای وصل کردن بعضی از قسمت های بامبو از آن استفاده می شود باید بسیار ظریف بوده و دقت کافی در پیچاندن آن به کار رود.
• از آنجا که برخی از ظروف بامبو رنگی هستند مسلماً در انتخاب نوع رنگ و نحوه به کار گرفتن آن باید دقت کافی به عمل آید.

طرح های بامبو بافی

بافت طرح هایی که در حال حاضر در ایران رایج است عبارتند از: بافت خورشیدی، ستاره ای، رنجیره و ترکیب مروار و بامبو.

ابزار کار بامبو بافی

• ماشین: با این دستگاه عرض تمام تورها یکسان می شود.
• رنده: جهت صاف کردن و از بین بردن پرزهای رشته ها
• داس: برای رشته رشته کردن قطعات بامبو
• اره آهن بر: برای بریدن بامبو
• سوزن: برای ردیف کردن بافت
• چاقو: برای ایجاد شکافی جهت بستن حلقه بوسیله سیم یا مفتول فلزی
• انبردست یا سیم چین
• قیچی باغبانی
• سنگ صیقل (تیزکن): برای صیقل دادن و تیزکردن رنده
• پارچه کوچک و ظرف آب
• تعدادی نوار چرمی کوچک

سخن آخر

گیاه بامبو محتوی مقدار فراوانی سلولز است كه میتواند برای تهیه كاغذ و همجنس ابریشم مصنوعی مورد استفاده قرار می گیرد. در ایران كشت بامبو هنوز رواج چندانی ندارد و صرف نظر از بخشهای كوچكی در شمال كشور كه در آنها مقدار محدودی بامبو كشت میشود صنعتگران سایر نقاط از بامبوهای خودرویی كه در اكثر شهرهای شمالی و بویژه منطقه لیالستان لاهیجان وجود دارد، استفاده میكنند. ممنون از اینکه تا پایان این مقاله همراه ما بودید.